چرا باید آداب سفر به ژاپن رو بدونیم؟

وقتی اسم ژاپن میاد، بیشتر ما یاد کشوری فوق‌ مدرن با قطارهای سریع‌السیر و تکنولوژی عجیب می‌افتیم. درست فکر می‌کنیم، اما این فقط یک بخش از ماجراست.

ژاپن روی دیگه‌ای هم داره؛ سرزمینی سنتی با مردمی که هنوز عمیقاً به آداب و رسوم پایبندن. ژاپن مثل یک میدون مین فرهنگیه؛ با کمی آگاهی می‌شه به‌راحتی ازش عبور کرد و سفر رو به یک تجربه فوق‌العاده تبدیل کرد.

تو این مقاله می‌خوام نکاتی از آداب سفر به ژاپن رو با شما به اشتراک بذارم. قرار نیست عمیق وارد فرهنگ بشیم؛ فقط چند قانون نانوشته و ساده که دونستنشون می‌تونه جلوی سوءتفاهم رو بگیره و سفر شما رو لذت‌بخش‌تر کنه.

اگر دوست دارید به ژاپن سفر کنید تورهای آینده قطار سیبری،  تور دوچرخه سواری و تور پاییز ژاپن رو از دست ندید!

آداب داخل خانه‌های ژاپنی

احتمال داره که شما در سفر به ژاپن گذرتون به یک خانه ژاپنی بیفته. این الزاما به این معنا نیست که یه ژاپنی شما رو به خانه خودش دعوت بکنه. بلکه شاید شما به جای هتل، در یکی از ریوکان‌های ژاپنی (Ryokan) اقامت داشته باشید.

ریوکان نوعی مهمان‌خانه سنتی است که اتاق‌هایش کف‌پوش تاتامی دارند، با درهای کشویی و فضای مینیمال طراحی شده‌اند و معمولا تجربه پوشیدن کیمونو، نوشیدن چای ژاپنی و استفاده از حمام سنتی اونسن را هم به مهمان‌ها ارائه می‌دهند.

ریوکان از نظر معماری و قوانین سکونت بسیار شبیه به خانه های سنتی ژاپن هست. پس اطلاع از آداب خانه‌های ژاپنی براتون کاملا ضروری هست.

کفش‌ها و دمپایی‌ها

بخش مهمی از قوانین داخل یک خانه ژاپنی مربوط به دمپایی‌هاست. در همه خانه های ژاپنی یک مرز واضح و مشخص بین داخل و بیرون کشیده شده. کفش‌ها و دمپایی‌های بیرون از خانه باید قبل از این مرز در آورده بشن و گوشه‌ای جفت بشن. اما این قانون فقط داخل خانه‌ها رعایت نمیشه. بلکه در بسیاری از رستوران‌های سنتی و معابد هم لازم هست شما قبل از ورود کفش خودتون رو پشت این مرز دربیارید.

جنکان

این مرزی که درباره‌اش صحبت می‌کنیم الزاما در ورودی ساختمان نیست. بلکه قسمت ورودی ساختمان هست که ژاپنی‌ها به اون جنکان (Genkan) میگن. جنکان معمولا ارتفاعی کمی پایین‌تر از بقیه بخش‌های ساختمان داره. حتی از نظر کف پوش هم متفاوت هست. در این صورت شما به راحتی متوجه تفاوت فضا و در نتیجه تفاوت قوانین حاکم بر اون میشد.

این قوانین بسیار ساده هست: فضای مرتفع‌تر فضای داخل خانه به حساب میاد. پس حق ندارید کفش های بیرون منزل رو اونجا قرار بدید. همین طور موقع خروج از منزل هم نباید با دمپایی خانگی پاتون رو داخل جنکان قرار بدید.

از اونجایی که تو بازدید از خیلی از ساختمان‌های تاریخی، شاید لازم باشه کفشتون رو دربیارید، پس به شدت توصیه می‌کنم در سفر به ژاپن حتما از کفش‌های راحتی استفاده کنید که چندین بار پوشیدن و در آوردنش شما رو اذیت نکنه. همچنین جوراب‌های تمیز و سالم بپوشید!

درضمن روزهای بارانی موقع ورود به داخل این ساختمان‌ها، بعد از درآوردن چتر و بارانی، یا باید اونها رو مقابل در ورودی قرار بدید (خطر دزدی همه جا وجود داره) یا داخل یه کیسه بذارید تا از چکه کردن آب داخل ساختمان جلوگیری کنید.

آداب دمپایی در ژاپن

معمولا میزبان موقع ورود به شما دمپایی میده. اگه جوراب نپوشیدید خیلی مودبانه هست که موقع ورود یه جفت جوراب تازه برای پوشیدن داخل خانه همراه داشته باشید. چرا که ورود پابرهنه به داخل خانه کار چندان خوشایندی به حساب نمیاد.

دمپایی‌هایی که میزبان به شما میده رو می‌تونید تقریبا همه جای خانه استفاده کنید. به جز زمانی که وارد اتاقی میشید که کف اون تاتامی پهن شده. بهتره دمپایی هاتون رو دربیارید و اون‌ها رو بیرون از اتاقی که تاتامی پهن شده قرار بدید.

درضمن برای استفاده از توالت دمپایی‌های جداگانه‌ای در نظر گرفته میشه. دقت کنید که با دمپایی داخل خانه به توالت نرید و برعکس. البته بر اساس تجربه استفاده از توالت‌های ژاپنی دردسرهای کمی برای ایرانی‌ها درست نکرده. پس سعی میکنم در اولین فرصت یه مطلب جداگانه درباره توالت‌های ژاپنی بنویسم.

جابجایی چمدان

موقعی که با چمدان وارد یک خانه ژاپنی یا ریوکان می‌شید، توصیه می‌کنیم چمدانتون رو روی زمین نکشید! بهتره اون رو بلند کنید و جای مخصوص خودش قرار بدید. این کار هم برای جلوگیری از کثیف شدن کف خانه هست و هم برای آسیب نزدن به کفپوش خانه. مخصوصا موقعی که کف خانه تاتامی پهن شده، به هیچ عنوان چمدانتون رو روی تاتامی قرار ندید. فکر کنم تا الان متوجه شده باشید که تاتامی یکی از تمیزترین قسمت های یک خانه ژاپنی هست.

آداب تردد در خیابان های ژاپن

معمولا تور ژاپن در بازه زمانی یک هفته تا 10 روز برگزار میشه. این بازه در هر صورت زمان بسیار کمی برای لمس و تجربه فرهنگ ژاپن هست. به همین خاطر من همیشه به همسفرانم توصیه می‌کنم که از تک تک لحظات سفرشون استفاده بکنن. تا حدامکان کمتر بخوابن و استراحت بکنن و بیشتر به گشت و گذار در شهرهای ژاپن مشغول بشن. گوش کردن به این توصیه به معنای حضور هرچه بیشتر در خیابان های ژاپن هست و این نکته باعث میشه دانستن آداب تردد در خیابان های ژاپن برای ما خیلی مهمتر باشه.

مردم ژاپن بسیار به اطرافیان خودشون توجه می‌کنن. همه سعی و تلاششون رو می‌کنن که کسی از حضور اونها در فضای شهری آزرده خاطر نشه. این نکته در شهر شلوغی مثل توکیو به شدت مهم هست.

در خیابان های ژاپن همیشه مراقب اطراف خودتون باشید. با اینکه همیشه توصیه می‌کنم تو سفرهاتون سبک‌تر سفر کنید، ولی مراقب باشید که چمدان های بزرگ شما برای ترافیک عابران پیاده مشکلی ایجاد نکنه. پس اگه لازم شد منتظر کسی باشید، مطمئن بشید سد راه کسی نشدید.

از سمت چپ حرکت کنید

این یه قانون نانوشته در اکثر کشورها هست که عابرین پیاده در جهتی حرکت بکنن که ماشین هاشون تو خیابان حرکت می‌کنن. چون سیستم رانندگی ژاپنی‌ها هم به سبک انگلیسی‌ها هست، پس در همه گذرگاه ها از سمت چپ حرکت می‌کنن. پس به این نکته دقت کنید تا به کسی تنه نزنید و کسی به شما تنه نزنه.

اگه برای اولین بار به ژاپن سفر کنید، خیلی زود متوجه می‌شید پیدا کردن سطل زباله توی خیابون‌ها کار راحتی نیست. دلیلش چند تا نکته مهمه:

• اتفاق تاریخی: بعد از بمب‌گذاری سال ۱۹۹۵ در متروی توکیو، خیلی از سطل‌های عمومی رو جمع کردن تا امنیت بیشتر بشه.

• فرهنگ نظم و مسئولیت‌پذیری: ژاپنی‌ها معتقدن هرکس باید مسئول زباله خودش باشه، برای همین عادت دارن زباله رو با خودشون نگه دارن.

• تفکیک سخت‌گیرانه زباله: سیستم بازیافت در ژاپن خیلی جدیه. زباله‌ها باید دسته‌بندی بشن (سوختنی، غیرسوختنی، پلاستیک، بطری و …). این باعث شده سطل عمومی کمتر باشه.

• عادت فرهنگی: مردم ژاپن همیشه یک کیسه یا کیف کوچیک همراه دارن تا زباله رو نگه دارن و بعد در محل درست بندازن.

همین رفتار ساده باعث شده خیابون‌های ژاپن یکی از تمیزترین خیابون‌های دنیا باشن. برای همین اگه به تور ژاپن می‌رید، حتماً یک کیسه کوچیک همراه داشته باشید تا غافلگیر نشید.

همین طور سیگار کشیدن تو ژاپن محدودیت های خاصی داره. پس اگه نمی تونید تو طول سفر سیگار رو کنار بگذارید، پس حتما با خودتون زیرسیگاری جیبی همراه داشته باشید. چون اصلا نمی تونید خاکستر سیگارتون رو تو فضای شهری بریزید.

خوردن هر نوع خوراکی هم کار ناپسندی به حساب میاد. این هم یکی از آداب سفر به ژاپن هست. ژاپنی‌ها به طور کل ترجیح میدن هر نوع خوراکی رو در شرایط آرام میل بکنن. درضمن با این کار از کثیف کردن لباس رهگذرها با خوراکی هاشون جلوگیری می‌کنن. یادتون هست که ابتدای همین مطلب گفتم ژاپنی ها به هیچ عنوان دوست ندارن باعث ناراحتی دیگران بشن.

با اینکه در چند سال اخیر تعداد زوج‌هایی که عاشقانه دست همدیگه رو گرفتن و در خیابان قدم میزنن بسیار زیاد شده، ولی کماکان بوسیدن در ملاء عام کار ناشایستی به حساب میاد. خوب مطمئن هستم ایرانی ها بر اساس تجربه و در صورت نیاز محل مناسب رو پیدا می‌کنن.

قوانین عکاسی در ژاپن

عکاسی در سفر به ژاپن خیلی جذابه، اما قوانین و عرف‌هایی داره که بهتره قبل از سفر بدونید:

• حریم خصوصی مردم: در ژاپن بدون اجازه مستقیم کسی، ازش عکس گرفتن بی‌احترامی حساب می‌شه. مخصوصاً تو مکان‌های عمومی مثل قطار یا رستوران.

• معابد و زیارتگاه‌ها: بعضی معابد اجازه عکاسی داخل سالن اصلی رو نمی‌دن. معمولاً تابلو «No Photo» نصب شده. احترام بذارید چون این فضاها برای مردم محلی مقدس هستن.

• موزه‌ها و گالری‌ها: تو خیلی از موزه‌ها، عکاسی از آثار هنری ممنوعه یا فقط بدون فلش مجازه. حتماً قبل از عکس گرفتن به تابلوها دقت کنید.

• فروشگاه‌ها و بازارها: در بعضی فروشگاه‌ها و بازارهای محلی (مثلاً آکیهابارا یا ایزاکایاهای کوچک) عکاسی خوشایند نیست. مغازه‌دارها ممکنه ناراحت بشن.

• ایستگاه‌ها و قطارها: عکاسی از قطارهای معروف مثل شینکانسن مشکلی نداره. ولی موقعی که شلوغه یا مردم عجله دارن، بهتره دوربین‌تون رو کنار بذارید.

• کاربرد تجاری: اگه قصد دارید عکس‌هاتون رو برای استفاده تجاری یا تبلیغاتی منتشر کنید، باید مجوز بگیرید. قوانین ژاپن در این مورد خیلی سخت‌گیره.

• عکاسی از کودکان: یکی از حساس‌ترین موضوع‌هاست. هرگز از بچه‌ها بدون اجازه والدین‌شون عکس نگیرید.

• استفاده از سه‌پایه (Tripod): در بعضی مکان‌های شلوغ مثل معابد یا پارک‌ها استفاده از سه‌پایه ممنوعه چون مسیر رو بند میاره.

نکته مهم برای توریست‌ها: در سفر به ژاپن همیشه قبل از عکاسی به تابلوها توجه کنید. اگه مطمئن نبودید، از کسی که اونجاست اجازه بگیرید. همین احترام ساده باعث می‌شه تجربه سفر شما دلنشین‌تر بشه و با مردم محلی ارتباط بهتری بگیرید.

آداب سفر به ژاپن و استفاده از قطار

ایستگاه ها، سکوه و واگن قطارها همیشه از شلوغ ترین مکان های ژاپن به حساب میاد، و طبیعتا دارای بیشترین احتمال به وجود اومدن مشکل برای یه توریست از همه جا بی خبر. پس لطفا تو این مکان‌ها کمی بیشتر حواستون جمع باشه و به این نکات هم توجه کنید:

داخل ایستگاه ها

اکثر موارد داخل ایستگاه‌ها گروه‌هایی از توریست‌ها دیده میشه که با چمدان‌های بزرگشون محل عبور بقیه رو سد کردن. توصیه ما به شما خیلی ساده است: شما جزو اون توریست‌ها نباشید!

• قبل و بعد از عبور از گیت بلیط یا موقع پیاده شدن از پله برقی توقف نکنید.

• کمی قبل از گیت، بلیط خودتون رو آماده کنید.

• حواستون به چمدان‌ها باشه؛ زیاد ازتون فاصله نگیرن و به بقیه صدمه نزنن.

• تو ساعات شلوغی، به دستورالعمل حرکت روی پله‌ها دقت کنید.

• وقتی به گوشی نگاه می‌کنید، وسط حرکت در ایستگاه توقف نکنید.

• هیچ وقت برای رسیدن به قطار یا هر دلیل دیگه داخل ایستگاه ندویید.

با اینکه در سال های اخیر توصیه میشه که روی پله برقی راه نرید. ولی تو ساعات شلوغی واقعا چنین کاری ممکن نیست. به همین خاطر وقتی روی پله برقی هستید سمت چپ بایستید تا کسانی که عجله دارن از کنارتون عبور کنن.

این نکته رو هم بگم، ولی این قانون تو شهر اوزاکا متفاوت هست. اونجا شما باید سمت راست بایستید و بقیه از سمت چپ شما عبور بکنن. یکم سخت شد ولی امیدوارم یادتون بمونه. درضمن حواستون به چمدان های بزرگتون روی پله برقی باشه. محکم بگیریدشون که به سمت پایین پرت نشن.

برای سوار شدن قطار پشت سر مسافرهایی بایستید که منتظر قطار هستن. یعنی دقیقا جایی که روی زمین برای شما علامت گذاشته شده و نه محل پیاده شدن مسافرها. برای سیگار کشیدن هم کار خیلی سختی دارید. چون باید دنبال تابلوی محل خاص مجاز سیگار کشیدن باشید.

داخل قطارها

قبل از سوار شدن منتظر باشید تا مسافرها پیاده بشن. بعد، خیلی سریع سوار بشید تا افراد پشت سرتون هم بتونن سوار بشن. اگه بچه ای همراهتون هست حتما دستش رو بگیرید.

از آوردن چمدان های بزرگ به داخل قطار و مخصوصا ساعت های شلوغ خودداری کنید. اگر هم همراه داشتید می‌تونید از خدمات ارسال چمدان به شهرهای دیگه استفاده بکنید. کوله هاتون رو هم پشتتون نندازید و مقابل بدنتون نگه دارید تا به بقیه برخورد نکنه. و دوباره مواظب باشید راهرهای قطار رو با بار و چمدانتون مسدود نمی‌کنید.

صحبت کردن با صدای بلند در قطار یکی از آزاردهنده ترین رفتارها در ژاپن به حساب میاد. سعی کنید داخل قطارهای شهری و مترو با تلفن صحبت نکنید. البته زیاد نگران نباشید، در قطارهای بین شهری فضای بین واگن‌ها برای صحبت کردن با تلفن در نظر گرفته شده. یادتون نره که گوشی تلفن همراهتون رو داخل قطار سایلنت کنید و صدای هدفونتون رو کم کنید.

داخل قطار مترو

توصیه میکنیم داخل قطار شهری غذا نخورید. گرچه این کار تو قطار های بین شهری و مسیرهای طولانی هیچ مشکلی نداره. فقط دقت کنید که بهتره غذایی که بوی تند داره نخورید. درضمن یادتون باشه موقع خروج همه زباله‌هاتون رو همراه خودتون ببرید.

بازدید از معابد و معابد

اینجا به طور خلاصه مهمترین مراحل و آداب بازدید از معابد بودایی و معابد شینتو رو براتون توضیح میدم. به طور کلی قوانین و محدودیت‌های پوششی خاصی برای ورود به زیارتگاه‌ها و معابد ژاپنی وجود نداره. ولی برای نشان دادن احترام با لباس نامتعارف وارد معابد نشید.

نحوه بازدید از معبد

خیلی آرام و محترمانه وارد معابد بشید. در بعضی از معابد دستگاه های بزرگ بخور عود در برخی معابد، بازدیدکنندگان عود قرار گرفته.

اگر دوست داشتید میتونید یک بسته عود بخرید و تعدادی عود روشن کنید. اجازه بدید عود چند ثانیه‌ای بسوزه و بعد با تکان دادن دست اون رو خاموش کنید. یادتون باشه که این کار رو با فوت کردن انجام ندید. بعد داخل دستگاه قرار بدید و به مسیرتون ادامه بدید.

دقت کنید که خیلی از افراد دود عود رو متبرک و شفا دهنده می دونن. به همین خاطر اگر زخم یا بیماری دارن دود رو به سمت محل زخم هدایت میکنن تا شفا پیدا کنن.

موقع ورود به ساختمان معبد شاید لازم باشه کفشتون رو دربیارید. پس همون طور که قبلا گفتیم پوشیدن جوراب تمیز و آبرومند خیلی مهم هست. درضمن یادتون باشه کلاهتون رو موقع ورود بردارید.

عکاسی از محوطه معبد اغلب آزاد هست. ولی داخل ساختمان کمی حساس باشید و چشمتون دنبال تابلوی راهنما باشه. اگه پیدا نکردید کارمندان معبد بسیار خوشحال میشن به شما راهنمایی بکنن.

یکی از مهم ترین آداب سفر به ژاپن در همین زیارتگاه‌ها هست. در نزدیکی زیارتگاه از پیاده روی در مرکز مسیر خودداری کنید و به کناره‌ها برید. چرا که مرکز مسیر محل عبور خدایان هست. (خطر تصادف با خدایان!)

آبنمای تطهیر معابد شاید برای شما جذاب باشه. میتونید با ملاقه های چوبی اون دست هاتون رو بشورید. ولی دقت کنید که هیچ آبی از داخل ملاقه به منبع اصلی آب برنگردونید.

آداب غذا خوردن در رستوران‌های ژاپن

سفر به ژاپن یعنی تجربه طعم‌های تازه و رستوران‌های خاص. اما خوبه بدونید غذا خوردن در ژاپن قوانین ساده‌ای داره که رعایتش باعث احترام به فرهنگ محلی می‌شه. از سوشی تازه گرفته تا رامن داغ و شیرینی‌های ژاپنی، همه‌چیز منتظر شماست.

اما بدونید که غذا خوردن در ژاپن فقط لذت بردن از طعم‌ها نیست، بلکه بخشی از فرهنگ و احترام متقابله. رعایت چند قانون ساده می‌تونه نشون بده شما هم به آداب مردم محلی احترام می‌ذارید و تجربه‌ای شیرین‌تر از تور ژاپن خواهید داشت.همیشه منتظر بمونید تا میزبان یا گارسون راهنمایی‌تون کنه.

• قبل از شروع غذا معمولاً می‌گن ایتاداکیماس (Itadakimasu) به معنی “با احترام شروع می‌کنم”.

• در بعضی رستوران‌ها کفش‌هاتون رو باید دربیارید.

استفاده درست از چابستیک‌ها

چابستیک فقط وسیله غذا خوردن نیست؛ بخشی از فرهنگ ژاپنه. پس بهتره با آداب استفاده از اون آشنا باشید. یاد گرفتن آداب استفاده از اون باعث می‌شه در سفر به ژاپن مثل یک گردشگر آگاه رفتار کنید و تجربه بهتری از رستوران‌های محلی داشته باشید.

• هرگز چابستیک رو داخل برنج عمودی فرو نکنید؛ نماد مراسم عزاداریه.

• چابستیک رو مستقیم به دست کس دیگه ندید؛ این هم نشانه مراسم تدفینه.

• از چابستیک برای اشاره یا بازی کردن استفاده نکنید.

• وقتی غذا نمی‌خورید، اون‌ها رو روی پایه مخصوص (هشی-اوکی) بذارید.

روش‌های نشستن در ژاپن

مخصوصاً وقتی به خونه‌های سنتی یا رستوران‌های سنتی (ریوکان) برید، نوع نشستن اهمیت زیادی داره. اینجا فقط بحث راحتی نیست، بلکه احترام به فرهنگ و آداب مردم ژاپنه.

• روی زمین معمولاً به حالت سِیزا (دو زانو) یا چهارزانو می‌شینن.

• موقع نشستن روی تاتامی، کف پا رو مستقیم به سمت کسی نگیرید.

• در فضاهای رسمی‌تر، نشستن سیزا نشانه احترامه، حتی اگر سخت باشه.

فرهنگ حمام کردن در ژاپن

حمام عمومی یا «اونسن» یکی از بخش‌های جدانشدنی سفر به ژاپنه. اونسن فقط برای تمیز شدن نیست؛ بلکه یک سنت قدیمی، تجربه‌ای اجتماعی و راهی برای آرامش جسم و روح به حساب میاد. حضور در این فضا یعنی لمس بخشی از سبک زندگی ژاپنی‌ها.

• قبل از ورود به استخر حتماً بدن‌تون رو کامل بشویید.

• مایو پوشیدن ممنوعه؛ باید برهنه وارد بشید.

• حوله کوچیک رو می‌تونید روی سرتون بذارید، اما داخل آب نندازید.

• آرامش فضا رو حفظ کنید؛ سر و صدا یا شنا کردن در استخر بی‌احترامی به حساب میاد.