چای ژاپنی – چطور در سفر به ژاپن چای بنوشیم

مراسم نوشیدن چای ژاپنی

مراسم چای ژاپنی که به اون سادو یا چادو گفته میشه، به معنای «راه چای» هست. یک سنت ژاپنی که از اعماق تاریخ ژاپن به ما رسیده. یک روش تشریفاتی برای تهیه و نوشیدن چای سبز که معمولا در چایخانه های سنتی با کف تاتامی انجام میشه. در این مراسم شاید چای خوردن فقط یک بهانه باشه، برای حضور در فضایی متمایز از سرعت زندگی روزمره و تجربه آرامش در کنار دوستان.

این روزها مراسم نوشیدن چای ژاپنی به عنوان یک سرگرمی انجام میشه. مکان هایی هم وجود داره که گردشگران می تونن این اتفاق رو با بالاترین کیفیت ممکن تجربه بکنن. سازمان های دولتی و غیردولتی مختلفی فضاهای متفاوتی رو برای این کار تجهیز کردن. شاید سنتی ترین و جذاب ترین این فضاها باغ هایی باشه که تبدیل به مکان نوشیدن چای شده. شهرهای کیوتو و اوکی یکی از بهترین مقاصد ژاپن برای لذت بردن از فرهنگ چای هست.

پیشینه تاریخی چای در ژاپن

چای در قرن هشتم از چین به ژاپن وارد شد. اون زمان این نوشیدنی به عنوان دارو و اکثرا توسط کشیش ها و طبقات بالای جامعه استفاده میشد. تا اینکه در دوره موروماچی (قرن چهارده تا شانزده) چای جایگاه خودش رو در بین مردم عادی جامعه پیدا کرد. کماکان در بین افراد مرفه جامعه، مهمانی های نوشیدن چای ژاپنی برگزار می شد. در این مراسم شرکت کنندگان کاسه های نفیس چای خودشون رو به رخ بقیه می کشیدن و دانش خودشون در تهیه چای رو نمایش می دادن.

تقریبا در همون زمان، برداشت ساده تری از مهمانی های چای ایجاد شد. این نگاه با سادگی الهام گرفته از ذن و تاکید بیشتر برمعنویت توسعه پیدا کرد. در واقع چای خوری های امروزی ژاپن هم از همین مراسم سرچشمه می گیرن. سن نوریکیو (قرن شانزدهم) بنیانگذار این سبک از نوشیدن چای بود. آموزه های اون که از سادگی و سبک زندگی روستایی حمایت میکرد، پایه گذار بسیاری از مدارس امروزی چای ژاپنی شد.

رویه مراسم چای خوری

چای خوری در ژاپن به سادگی چند ساعت طول میکشه. شما در ابتدا یک مراسم رسمی و کامل چای یک رویداد چند ساعته است که با یک وعده غذایی به نام کایسکی ریوری شروع میشه. بعد از اون با یک کاسه چای غلیط و یک کاسه چای رقیق از شما پذیرایی میشه. با این حال بعضی از مراسم چای خوری فقط به لذت بردن از یک کاسه چای رقیق محدود شده.

یک قسمت مهم دیگه چای خوری ژاپنی، حرکات دقیق و تعریف شده دست هست. مدارس مختلفی سال ها روی همین حرکات تمرکز می کنن و هر کدوم روش شخصی خودشون رو دارن. نگران نباشید؛ از یه توریست تازه وارد کسی انتظار رعایت کردن همه این آداب رو نداره. ولی دونستنش باید براتون جالب باشه.

اگه به خاطر داشته باشید، تو مقاله جداگانه ای درباره آداب سفر به ژاپن توضیح داده بودم. این قسمت به طور خاص درباره آداب نوشیدن چای صحبت میکنیم:

قوانین بوپشش و لباس

توصیه میشه از عطرهای تند که حواس رو پرت میکنه به هیچ عنوان استفاده نکنید. لباس های معمولی بپوشید. جواهرهایی که استفاده میکنید میتونه به تجهیزات سرو چای صدمه بزنه.

باغ چای

محل برگزاری مراسم نوشیدن چای ژاپنی اکثر موارد در یک باغ قرار گرفته. گرچه چای خوری های مدرن زیادی هستن که این شرایط رو ندارن. باغ ها اکثرا به صورت آرام و ساده طراحی و نگهداری میشن. هدف اصلی کار این هست که قبل از شروع نوشیدن چای، حس آرامش بیشتری به مهمان ها تلقین بشه. داخل باغ هم خبری از گل هایی با رنگ و بوی تند نیست. چرا که این گل ها باعث حواس پرتی افراد میشه. مسیر به سمت محل نوشیدن چای با سنگ هایی با اشکال مختلف مشخص شده. در مسیر یک فانوس سنگی در کنار حوض قرار گرفته تا مهمان ها قبل از ورود به ساختمان اصلی، دست هاشون رو بشورن.

از مد و عطرهای زشت که حواس را از تجربه چای منحرف می کند اجتناب کنید. لباس های معمولی بپوشید، جواهراتی را که ممکن است به تجهیزات چای آسیب بزنند بردارید و از عطرهای قوی اجتناب کنید.

چایخانه

این مراسم به طور سنتی در اتاق تاتامی برگزار میشه. ورودی ساختمان به طور عمد ارتفاع کمی داره تا هنگام ورود به احترام سرتون رو خم کنید. (شبیه به فرهنگ ایران و بسیاری کشورهای دیگه) اصلی ترین تزئینات اتاق چای یک طاقچه هست که روی اون یک طومار یا گل فصلی قرار گرفته.

بعد از تعظیم، مهمان ها وارد اتاق میشن و به ترتیب روی نزدیک ترین صندلی مینشینن. رسم هست که بعد از نشستن همه افراد و قبل از شروع مراسم چای مجددا تعظیمی از روی احترام انجام بشه.

تهیه چای ژاپنی

میزبان معمولاً چای رو در مقابل مهمانان آماده می کنه. تجهیزات اصلی شامل لیسک چای (چسن)، ظرف چای سبز پودر شده (ناتسومه)، قاشق چایخوری (چاشاکو)، کاسه چای، ظرف یا بشقاب شیرینی و کتری و منقل هست. هر قطعه از تجهیزات با توجه به شرایط با دقت انتخاب شده و در مکان خاص خودش قرار گرفته.

لذت بردن از چای و کاسه

یک شیرینی ژاپنی قبل از چای سرو میشه و قرار هست قبل از نوشیدن چای خورده بشه. کاسه چای روی تشک تاتامی جلوی شما قرار می گیره که جلوی اون رو به شماس. اون رو با دست راست خودتو بردارید و روی کف دست چپ بگذارید.. با دست راست کاسه رو حدود 90 درجه در جهت عقربه های ساعت بچرخونید تا جلوی اون دیگه رو به شما نباشه. چای رو در چند جرعه بنوشید و دوباره روی تاتامی بذارید. بعد از تمام شدن چای هم با یک تعظیم از میزبان خودمون تشکر میکنیم. با چرخاندن کاسه به جهتی که جلوی اون به سمت میزبان باشه نشون میدیم که تیگه تمایلی به نوشیدن چای نداریم.